در این مقاله جامع که توسط تیم حقوقی و پژوهشی استخدام ۲۴ تهیه و تنظیم شده است، متن کامل و رسمی قوانین جدید تأمین اجتماعی (اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی) را بر اساس آخرین مصوبات، ارائه میدهیم. این محتوا بهصورت کامل و بدون خلاصهسازی، شامل تمامی مواد و تبصرههای قانونی است.
🔗 منبع رسمی و کامل: سایت استخدام ۲۴ — estekhdam24.com
سازمان تأمین اجتماعی موضوع ماده (۱) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ که به موجب تبصره (۲) ماده (۱۳) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی به صندوق تأمین اجتماعی تغییر نام یافته است، از این پس بر اساس مفاد این اساسنامه و سایر قوانین و مقررات مربوط اداره میشود.
هدف صندوق تأمین اجتماعی که در این اساسنامه به اختصار صندوق نامیده میشود، اجرا، تعمیم و گسترش انواع بیمههای اجتماعی و درمانی و استقرار نظام هماهنگ متناسب با اهداف نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و تمرکز وجوه و درآمدهای موضوع قانون تأمین اجتماعی یا به کارگیری اصول محاسبات بیمهای در حوزه بیمه و رعایت اصول بنگاهداری و اقتصادی در حوزه سرمایهگذاری با بهرهگیری از وجوه و ذخایر در اختیار صندوق میباشد.
موضوع فعالیت صندوق در راستای تحقق اهداف بیمهای مقرر در قوانین و مقررات مربوط از جمله قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و قانون تأمین اجتماعی همچون بازنشستگی، بیکاری، حوادث و بیماریها، غرامت دستمزد، مستمری از کارافتادگی و بازماندگان و همچنین خدمات درمانی و تشکیل، اداره و نظارت بر بخشهای بیمههای اجتماعی و درمانی و فعالیتهای اقتصادی (شرکتهای سرمایهگذاری تحت پوشش) مربوط میباشد.
صندوق دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی میباشد و به صورت مؤسسه عمومی غیردولتی زیرمجموعه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی طبق مقررات این اساسنامه و سایر قوانین و مقررات مربوط اداره خواهد شد.
مرکز اصلی صندوق در تهران است و میتواند در تهران و سایر مناطق کشور از طریق شعب و نمایندگیها یا از طریق واگذاری برخی از امور به کارگزاران یا رعایت تبصره (۱) ماده (۱۳) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی نسبت بهانجام وظایف قانونی خود اقدام نماید.
تبصره ۱: امکان جابجایی مرکز اصلی صندوق در اختیار هیأت امنا میباشد.
تبصره ۲: صندوق مجاز است با رعایت قوانین و مقررات مربوط برحسب ضرورت نسبت به تأسیس شعبه یا نمایندگی در خارج از کشور اقدام نماید.
ارکان صندوق به شرح زیر است:
الف) هیأت امنا
ب) هیأت مدیره
ج) مدیرعامل
د) هیأت نظارت
تعداد اعضای هیأت امنای صندوق بر اساس قانون اصلاح ماده (۱۱۷) قانون مدیریت خدمات کشوری و چگونگی تعیین مدیریت سازمان تأمین اجتماعی و صندوقهای بازنشستگی و بیمههای درمانی مصوب ۱۳۸۸ که از جمله مسئولیت هیأت امنای صندوق را عهدهدار است جمعاً نه نفر بوده و به صورت زیر تعیین میگردند:
الف) شش نفر با پیشنهاد وزیر رفاه و تأمین اجتماعی و تصویب شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی
ب) سه نفر باقی مانده مطابق جزء (۲) بند (الف) ماده (۱۷) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی.
تبصره ۱: اعضای هیأت امنا برای مدت چهار سال انتخاب میشوند و جایگزینی پیش از موعد و تجدید انتخاب آنها بلامانع است و حکم انتصاب رئیس و اعضای هیأت امنا توسط وزیر رفاه و تأمین اجتماعی صادر میشود.
تبصره ۲: چنانچه هریک از اعضای هیأت امنا برکنار، فوت یا استعفا نماید یا بیش از سه جلسه متوالی یا تشخیص رئیس هیأت امنا بدون عذر موجه غیبت کند، جانشین او برای بقیه مدت مقرر به نحو مذکور در این ماده انتخاب خواهد شد.
تبصره ۳: جلسات هیأت امنا حداقل با حضور شش نفر از اعضا رسمیت یافته و تصمیمات آن با رأی موافق حداقل پنج عضو حاضر قطعیت خواهد یافت.
تبصره ۴: در صورتی که یکی از اعضای هیأت امنا شخص وزیر رفاه و تأمین اجتماعی باشد، ریاست هیأت امنا به عهده وی خواهد بود.
وظایف و اختیارات هیأت امنا به شرح زیر میباشد:
الف) تصویب خط مشی و راهبردهای کلان صندوق
ب) تصویب برنامه و بودجه، صورتهای مالی و عملکرد سالانه صندوق
ج) نصب و عزل اعضای هیأت مدیره و هیأت نظارت
د) تعیین حقوق و مزایا و پاداش اعضای هیأت مدیره، مدیرعامل و حقالزحمه هیأت نظارت در حدودی که شورای حقوق و دستمزد (با رعایت ماده ۷۴ قانون مدیریت خدمات کشوری) تعیین مینماید.
ه) تصویب آییننامههای مالی، معاملاتی، اداری استخدامی و سایر آییننامههای مورد نیاز صندوق
و) تصویب شاخصهای عملکرد بر اساس اهداف و راهبردهایی که توسط هیأت مدیره تدوین و پیشنهاد میگردد.
ز) بررسی و تصویب تشکیلات کلان صندوق به پیشنهاد هیأت مدیره
ح) پیشنهاد اصلاح اساسنامه به وزارت رفاه و تأمین اجتماعی جهت بررسی و در صورت تأیید، ارسال آن جهت تصویب نهایی در هیأت وزیران.
ط) بررسی و اتخاذ تصمیم در خصوص سایر مواردی که بنابه پیشنهاد هیأت مدیره صندوق در هیأت امنا مطرح میشود.
ی) پیشنهاد تغییر یا اصلاح قوانین و مقررات بازنشستگی (از جمله نرخ حق بیمه و سن بازنشستگی) بر اساس شاخصهای جمعیتی امید به زندگی و محاسبات بیمهای جهت تصویب در هیأت وزیران و سیر مراحل قانونی.
تبصره ۱: نحوه تشکیل و اداره جلسات هیأت امنا به موجب آییننامهای خواهد بود که پس از تشکیل اولین جلسه به تصویب هیأت امنا میرسد.
تبصره ۲: مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره با دعوت هیأت امنا بدون حق رأی در جلسات هیأت امنا شرکت میکنند.
تبصره ۳: هیأت امنا برای بررسی و اظهار نظر در خصوص مسایل صندوق میتواند کارگروههای تخصصی داشته باشد. ترتیب تشکیل جلسات کارگروههای تخصصی طبق آییننامهای خواهد بود که ظرف سه ماه پس از تشکیل اولین جلسه به تصویب هیأت امنا میرسد.
اعضای هیأت مدیره صندوق مطابق بند (ب) و تبصره (۱۷) ماده (۱۷) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی متشکل از پنج نفر دارای تخصص و تجارب مختلف مورد نیاز میباشد که از سوی هیأت امنا برای مدت چهار سال انتخاب خواهند شد و انتخاب مجدد آنها بلامانع میباشد.
تبصره ۱: صدور احکام اعضای هیأت مدیره به عهده وزیر رفاه و تأمین اجتماعی است.
هیأت مدیره در اولین جلسه از بین اعضای خود یک نفر را به عنوان رئیس، یک نفر نایبرئیس و یک نفر منشی انتخاب مینماید.
وظایف رئیس هیأت مدیره به شرح زیر است:
الف) دعوت از اعضای هیأت مدیره جهت تشکیل جلسات
ب) اداره جلسات هیأت مدیره
ج) انعکاس پیشنهادهای هیأت مدیره به هیأت امنا و ابلاغ مصوبات هیأت امنا و هیأت مدیره به مدیرعامل.
د) مکاتبه لازم با دستگاهها و مراجع ذیصلاح.
تبصره: در غیاب رئیس هیأت مدیره، تمامی وظایف را نایبرئیس برعهده دارد.
مدت عضویت اعضای هیأت مدیره چهار سال است. تجدید انتخاب یا جایگزینی قبل از موعد آنان به ترتیب مقرر در این اساسنامه خواهد بود.
تبصره ۱: تا زمان انتخاب اعضای هیأت مدیره جدید، هیأتمدیره قبلی در سمت خود انجام وظیفه خواهند نمود.
تبصره ۲: در صورت استعفاء، عزل یا فوت هریک از اعضای هیأتمدیره، هیأت امنا به ترتیب مقرر در این اساسنامه، ظرف یک ماه جانشین وی را تعیین مینماید.
وظایف و اختیارات هیأت مدیره به شرح زیر است:
الف) بررسی و تدوین خط مشی، راهبردهای کلان و برنامههای اجرایی لازم برای دستیابی به اهداف صندوق جهت ارائه به هیأت امنا
ب) تدوین برنامه عملیاتی با رعایت اصول بهرهوری جهت تحصیل اهداف راهبردی و خط مشی به صورت سالانه و پنج ساله.
ج) بررسی و تدوین بودجه، صورتهای مالی و عملکرد سالانه صندوق جهت ارائه به هیأت امنا.
د) بررسی و تدوین آییننامههای مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی و سایر آییننامهها و ضوابط مورد نیاز و ارائه آنها به هیأت امنا.
ه) بررسی و تدوین ساختار و تشکیلات کلان صندوق و ارائه آن به هیأت امنا و تصویب تشکیلات تفصیلی صندوق بر اساس اصول و معیارهای ابلاغی هیأت امنا.
و) بررسی و تأیید نحوه استفاده و بهرهبرداری از وجوه و ذخایر صندوق و پیشنهاد آن به هیأت امنا.
ز) تعیین اعضای هیأت مدیره شرکتها و موسسات تابع بدون واسطه و هلدینگهای زیرمجموعه جهت صدور حکم توسط مدیرعامل پس از تأیید وزیر رفاه و تأمین اجتماعی.
ح) نظارت بر عملکرد شرکتها و مؤسسات تابع صندوق و ارائه گزارش به هیأت امنا.
ط) انجام سایر امور لازم برای صندوق در چارچوب این اساسنامه و قوانین و مقررات مربوط.
ی) پیشنهاد ضوابط مربوط به قراردادهای بیمههای تکمیلی و سایر قراردادهای توافقی به هیأتامنا.
ک) انتخاب نمایندگان صندوق جهت حضور در جلسات مجامع مؤسسات و شرکتهایی که تمام یا قسمتی از سهام آنها متعلق به صندوق میباشد.
ل) تفریغ بودجه سال قبل تا پایان خرداد هر سال و ارائه آن به همراه ارزیابی عملکرد صندوق به هیأت امنا.
تبصره: هیأت مدیره میتواند در صورت لزوم بخشی از اختیارات خود را به مدیرعامل تفویض نماید. این واگذاری رافع مسئولیت هیأت مدیره نخواهد بود.
جلسات هیأت مدیره با حضور حداقل چهار نفر از اعضا رسمیت یافته و تصمیمات آنان با رأی موافق حداقل سه نفر از اعضای حاضر معتبر خواهد بود.
تبصره: نحوه تشکیل و اداره جلسات هیأت مدیره به موجب آییننامهای خواهد بود که به تصویب هیأتمدیره میرسد.
نصب و عزل مدیرعامل با پیشنهاد هیأت امنا و تأیید و حکم وزیر رفاه و تأمین اجتماعی برای مدت چهار سال صورت میگیرد.
تبصره: در صورت ضرورت، وزیر رفاه و تأمین اجتماعی میتواند برای حداکثر شش ماه به منظور انجام مسئولیتهای مدیرعامل صندوق، سرپرست تعیین و منصوب نماید.
وظایف و اختیارات مدیرعامل به شرح زیر است:
الف) ادارهامور جاری صندوق در چارچوب قوانین و مقررات، خط مشیها، برنامهها و دستورالعملهای مصوب هیأت امنا و هیأت مدیره.
ب) تهیه و تنظیم برنامه و بودجه، گزارشها و صورتهای مالی و عملکرد صندوق جهت ارائه به هیأت مدیره.
ج) استقرار و عملیاتی نمودن ساختار و تشکیلات مصوب.
د) نظارت بر عملکرد شرکتها و مؤسسات تابع صندوق و ارائه گزارش به هیأت مدیره.
ه) صدور احکام نصب و عزل مدیرعامل شرکتها و مؤسسات تحت پوشش بیواسطه پس از پیشنهاد هیأت مدیره آن شرکتها و تصویب هیأت مدیره صندوق.
و) نصب و عزل معاونان مدیرعامل و مدیران استانی.
تبصره ۱: نصب و عزل مذکور در این ماده پس از تأیید وزیر رفاه و تأمین اجتماعی امکانپذیر است.
تبصره ۲: مدیرعامل در مقابل اشخاص حقیقی و حقوقی در مراجع قانونی، نماینده صندوق میباشد و میتواند این اختیار را شخصاً یا به وسیله نمایندگان یا وکالی که تعیین میکند، اعمال نماید. این تفویض، رفع مسئولیتهای قانونی وی نخواهد بود.
تبصره ۳: مکاتبات، قراردادها و اسناد تعهدآور صندوق در چارچوب ضوابط، مقررات و آییننامههای مربوط با امضای مدیرعامل و با مهر صندوق معتبر خواهد بود.
تبصره ۴: مدیرعامل میتواند با مسئولیت خود، قسمتی از وظایف و اختیاراتش را به مدیران اجرایی صندوق تفویض نماید.
تبصره ۵: چکهای صادرشده با امضای مدیرعامل و مدیر مالی و مهر صندوق معتبر خواهد بود.
اعضای هیأت نظارت مرکب از سه نفر دارای تخصصها و تجارب مختلف مورد نیاز میباشد که از سوی هیأت امنا برای مدت چهار سال انتخاب خواهند شد و انتخاب مجدد آنها بلامانع میباشد.
تبصره ۱: هیأت نظارت حق هیچگونه دخالتی در امور اجرایی صندوق نخواهد داشت و در اجرای وظایف خود جهت دریافت اطلاعات مورد نیاز و رسیدگی به دفاتر و مدارک باید از طریق مدیرعامل اقدام نماید.
تبصره ۲: مدیرعامل موظف است هرگونه مدارک یا توضیحاتی را که مورد درخواست کتبی هیأت نظارت باشد، در مهلتهای قانونی یا تعیین شده در اختیار آنان قرار دهد.
تبصره ۳: اداره امور داخلی هیأت نظارت و طرز تشکیل جلسات آن و نحوه انجام رسیدگی طبق آییننامهای خواهد بود که توسط هیأت یادشده تدوین و تصویب خواهد شد.
تبصره ۴: انتخاب رئیس هیأت نظارت از بین اعضای هیأت نظارت، به عهده رئیس هیأت امنای صندوق میباشد.
تبصره ۵: صدور احکام اعضاء و رئیس هیأت نظارت به عهده وزیر رفاه و تأمین اجتماعی میباشد.
تبصره ۶: وظایف بازرس قانونی بهعهده سازمان حسابرسی میباشد که گزارش خود را به هیأت نظارت جهت بررسی و اظهار نظر ارائه خواهد نمود.
وظایف و اختیارات هیأت نظارت به شرح زیر است:
الف) نظارت برحسن اجرای مفاد اساسنامه و تطبیق عملیات صندوق با مقررات قانونی.
ب) اظهارنظر در خصوص ترازنامه و عملکرد تنظیمی قبل از طرح در هیأت امنا.
ج) اظهارنظر در خصوص گزارش بازرس قانونی و ارائه به هیأت امنا.
د) انجام سایر وظایفی که به موجب این اساسنامه یا قوانین و مقررات در صلاحیت هیأت نظارت میباشد.
تبصره: چنانچه هیأت نظارت در اداره امور صندوق عملی خلاف قوانین و مقررات یا مغایر مفاد این اساسنامه مشاهده نماید، مراتب را به هیأت مدیره اعلام و هیأت مدیره ظرف پانزده روز پاسخ مکتوب را اعلام میکند و هیأت نظارت پس از بررسی، گزارش نهایی را به اطلاع هیأت امناء خواهد رساند.
سال مالی صندوق از اول فروردین هر سال آغاز و در پایان اسفند همان سال خاتمه مییابد.
تبصره: متناسب با سال مالی مذکور جهت تهیه تراز تلفیقی، سال مالی مؤسسات و شرکتهای متعلق و وابسته اصلاح میگردد.
داراییها و درآمدهای صندوق به شرح زیر است:
الف) وجوه و داراییهای موجود و منافع حاصل از سرمایهگذاریهای صندوق.
ب) حق بیمههای دریافتی و دریافتشده شامل سهم بیمهشدگان، کارفرمایان و دولت.
ج) وجوه حاصل از خسارات، جرایم و جزاهای نقدی موضوع قوانین و مقررات مربوط یا احکام قطعی دادگاهها.
د) هدایا و کمکهای اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخل یا خارج کشور.
ه) بدهیها، کمکها و تعهدات قانونی دولت به صندوق.
و) سایر منابعی که بر اساس ماده (۷) قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی یا قوانین و مقررات مربوط قابل جذب توسط صندوق باشد.
ز) ما به التفاوت سهم درمان مشمولان قانون تأمین اجتماعی موضوع تبصره (۱) ماده (۹) قانون بیمه همگانی خدمات درمانی کشور مصوب ۱۳۷۳.
هیأت مدیره مکلف است تا پایان آذر هر سال بودجه پیشنهادی صندوق را برای سال بعد تنظیم و به هیأت امنا ارائه نماید. هیأت امنا موظف است تا پایان بهمن همان سال، بودجه سال بعد را تصویب و به هیأت مدیره اطلاع نماید.
ترازنامه سالانه و گزارش مالی صندوق باید تا پایان تیر جهت ارائه به مراجع قانونی ذیربط تهیه و تسلیم گردد. گزارش مالی سالانه صندوق مشتمل بر صورتهای مالی تلفیقی حسابرسیشده به همراه گزارش هیأت مدیره در مورد فعالیت و وضعیت عمومی صندوق در سال مورد گزارش باید تا پایان آبان به هیأت نظارت و هیأت امنا ارسال گردد.
تبصره ۱: صورتهای مالی تلفیقی سالیانه صندوق باید با رعایت استانداردهای حسابداری که توسط مرجع ذیصلاح قانونی تدوین شده یا میشود، تهیه و ارائه گردد.
تبصره ۲: تصویب صورتهای مالی صندوق توسط هیأت امنا به منزله مفاصا حساب مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره برای عملکرد سال موردنظر میباشد.
تبصره ۳: هیأت نظارت مکلف است نسخهای از نظرات خود در مورد ترازنامه سالانه و گزارشهای مالی و صورت داراییها و بدهیها را ظرف پانزده روز از تاریخ دریافت آن به هیأت مدیره تسلیم نماید.
تبصره ۴: هیأت مدیره موظف است ظرف پانزده روز از تاریخ وصول نظرات هیأت نظارت، آن را بررسی و توضیحات خود را به هیأت امنا تقدیم کند.
هیأت امنا صندوق موظف است ظرف یک ماه از تاریخ وصول گزارش عملکرد سالانه و صورتهای مالی تلفیقی، تصمیم مقتضی اتخاذ نماید.
هیأت مدیره مکلف است در مقاطع زمانی مناسب (هر سه سال حداقل یک بار) گزارش محاسبات فنی (بیمهای) صندوق را که توسط کارشناسان ذی صلاحیت حرفهای تهیه گردیده است به همراه گزارش مالی تلفیقی به هیأت امنا ارائه نماید.
آییننامههای مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی به همراه آییننامههای نحوه تشکیل و اداره جلسات هیأت مدیره و هیأت نظارت و سایر آییننامههای مورد نیاز صندوق باید ظرف شش ماه پس از ابلاغ این اساسنامه توسط هیأت مدیره صندوق تدوین و به تصویب هیأت امنا برسد.
تبصره: تا زمانی که آییننامههای مذکور بهتصویب نرسیدهاند، آییننامههای موجود به قوت خود باقی میباشند.
اعضای هیأت امنا، هیأت مدیره، هیأت نظارت و مدیرعامل و اعضای درجه یک خانواده آنان نمیتوانند در معاملاتی که با صندوق یا به حساب صندوق انجام میپذیرد، به طور مستقیم یا غیرمستقیم سهیم یا شریک باشند.
تبصره ۱: اعضای هیأت امنا، هیأت نظارت هیأت مدیره و مدیرعامل درصورت فعالیت در رشتههای پزشکی با مجوز هیأت امنا درخصوص عقد قرارداد درمانی خارج از وقت اداری جهت ارائه خدمات به بیمهشدگان تحت پوشش صندوق مشمول حکم این ماده نمیباشند.
تبصره ۲: پرداخت حق بیمه توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به صندوق معامله محسوب نمیشود.
اساسنامه جدید صندوق تأمین اجتماعی، ساختار حاکمیتی و نظارتی این نهاد بزرگ بیمهای را بهطور شفاف و دقیق تعریف کرده است. نکات کلیدی این قانون عبارتند از:
تفکیک قوا و شفافیت: ساختار چهار رکنی (هیأت امنا، هیأت مدیره، مدیرعامل، هیأت نظارت) با وظایف کاملاً مجزا، امکان نظارت مؤثر و جلوگیری از تمرکز قدرت را فراهم میکند.
تقویت نقش نظارتی: هیأت نظارت با اختیارات مشخص و استقلال عمل، به عنوان بازوی نظارتی قوی بر عملکرد مالی و اجرایی صندوق عمل میکند.
حاکمیت شرکتی: تأکید بر اصول حاکمیت شرکتی از طریق تعریف دورههای مدیریتی مشخص (۴ ساله)، مکانیزمهای عزل و نصب شفاف، و ممنوعیت تضاد منافع اعضای ارکان صندوق و خانواده آنان.
انضباط مالی و گزارشدهی: زمانبندی دقیق برای تهیه، بررسی و تصویب بودجه، صورتهای مالی و گزارشهای عملکرد، باعث ایجاد نظم و پاسخگویی بیشتر در مدیریت منابع عظیم صندوق میشود.
توجه به تخصص: در انتخاب اعضای تمامی ارکان، بر داشتن تخصص و تجربه لازم تأکید شده است.
این اساسنامه با ایجاد چارچوبی منسجم و قانونمند، گام مهمی در جهت افزایش کارایی، شفافیت و پاسخگویی صندوق تأمین اجتماعی به عنوان یکی از کلیدیترین نهادهای تأمین اجتماعی کشور برداشته است. آگاهی از مفاد دقیق این قانون برای تمامی ذینفعان شامل بیمهشدگان، کارفرمایان، مدیران و کارکنان صندوق و نهادهای نظارتی ضروری است.
📢 متن کامل قانون اساسنامه صندوق تأمین اجتماعی (مواد ۱ تا ۲۵) توسط سایت استخدام ۲۴ (estekhdam24.com) گردآوری و منتشر شده است. هرگونه استفاده با ذکر منبع بلامانع است. برای دسترسی به سایر قوانین کار و تأمین اجتماعی، به بخش مقالات حقوقی و قانونی استخدام ۲۴ مراجعه فرمایید.