در راستای حمایت از تولید و رفع موانع کسبوکار، قانون رفع موانع تولید رقابتپذیر و ارتقای نظام مالی کشور در سال 1394 به تصویب رسید. ماده 40 این قانون، یک تبصره مهم به ماده 28 قانون تأمین اجتماعی اضافه کرده است که مسئله حق بیمه پیمانها و ضریب حق بیمه را برای یک دسته خاص از پیمانکاران شفافسازی و تسهیل مینماید. سایت استخدام 24 (estekhdam24.com) در این مقاله، به بررسی دقیق این ماده، شرایط شمول و آثار حقوقی آن میپردازد.
متن کامل ماده 40 قانون رفع موانع تولید:
*«ماده 40- یک تبصره به شرح زیر به ماده 28 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354/4/3 و اصالحات بعدی آن الحاق میشود:*
تبصره: مبنای مطالبه حق بیمه در مورد پیمانهایی که دارای کارگاههای صنعتی و خدمات تولیدی یا فنی مهندسی ثابت میباشند و موضوع اجرای پیمان توسط افراد شاغل در همان کارگاه انجام میشود، بر اساس فهرست ارسالی و بازرسی کارگاه است و از اعمال ضریب حق بیمه جهت قرارداد پیمان معاف میباشند و سازمان تأمین اجتماعی باید مفاصا حسابهای پیمان را صادر کند.»
تحلیل و تشریح تبصره الحاقی به ماده 28 قانون تأمین اجتماعی توسط استخدام 24:
برای درک عمق این تبصره، باید آن را به اجزای تشکیلدهنده و شرایط آن تفکیک کرد:
1. شرایط لازم برای بهرهمندی از معافیت:
پیمان و پیمانکار باید دارای هر سه شرط زیر باشد:
الف) داشتن کارگاه ثابت: پیمانکار باید دارای کارگاه ثابت باشد. این کارگاه باید در یکی از حوزههای زیر فعالیت کند:
صنعتی
خدمات تولیدی
فنی و مهندسی
ب) اجرای پیمان توسط نیروهای همان کارگاه: موضوع اجرای پیمان (قرارداد پیمانکاری) باید توسط افراد شاغل در همان کارگاه ثابت انجام شود. به عبارت دیگر، پیمانکار نباید برای اجرای این قرارداد خاص، نیروی جدید خارج از کارگاه ثابت خود استخدام کند یا کار را به پیمانکار فرعی واگذار نماید. نیروهای موجود در لیست بیمه کارگاه، مجری کار هستند.
ج) ارسال فهرست و امکان بازرسی: پیمانکار باید فهرست حقوق و دستمزد (لیست بیمه) نیروهای خود را به سازمان ارسال کند و امکان بازرسی کارگاه توسط بازرسان سازمان تأمین اجتماعی فراهم باشد.
2. آثار و مزایای قانونی برای پیمانکاران واجد شرایط:
در صورت احراز شرایط فوق، دو امتیاز عملی برای پیمانکار ایجاد میشود:
الف) معافیت از اعمال ضریب حق بیمه پیمان: مهمترین امتیاز این تبصره است. طبق مقررات عمومی، سازمان تأمین اجتماعی برای قراردادهای پیمانکاری، علاوه بر حق بیمه عادی نیروها، ضریب خاصی را بر اساس مبلغ پیمان اعمال و از کارفرمای اصلی (واگذارنده کار) دریافت میکند تا از شمول بیمه نیروهای غیرثابت یا پیمانکاران فرعی اطمینان حاصل کند. این تبصره پیمانکاران دارای کارگاه ثابت را که کار را با نیروهای خود انجام میدهند، از این ضریب اضافی معاف میکند.
ب) مبنای مطالبه حق بیمه: مبنای محاسبه و مطالبه حق بیمه توسط سازمان، فهرست ارسالی (لیست مزد) نیروهای شاغل در آن کارگاه ثابت و نیز نتایج بازرسی کارگاه خواهد بود، نه مبلغ کل قرارداد پیمان.
ج) تکلیف سازمان به صدور مفاصا حساب پیمان: سازمان تأمین اجتماعی مکلف است پس از بررسی و احراز شرایط، مفاصا حساب پیمان (سند رسمی مبین تسویه حساب بیمهای آن قرارداد خاص) را برای پیمانکار صادر کند. این مفاصا حساب برای بستن حسابهای پیمان با کارفرمای اصلی ضروری است.
مقایسه با حالت عادی (پیمانهای فاقد کارگاه ثابت):
پیمانهای عادی (فاقد شرایط): سازمان تأمین اجتماعی حق بیمه را بر اساس مبلغ قرارداد پیمان و با اعمال ضریب تعیینشده محاسبه و از کارفرمای اصلی دریافت میکند. دریافت مفاصا حساب نیز منوط به پرداخت این مبلغ است.
پیمانهای دارای کارگاه ثابت (مشمول تبصره): سازمان حق بیمه را بر اساس حقوق واقعی پرداختی به نیروهای ثابت (طبق لیست ارسالی) دریافت میکند و هیچ ضریب اضافی بابت پیمان دریافت نمیکند.
هدف قانونگذار از تصویب این تبصره:
حمایت از واحدهای تولیدی و فنی دارای زیرساخت ثابت: این قانون از شرکتهایی که سرمایهگذاری ثابت کردهاند و نیروی کار رسمی و بیمهشده دارند، در برابر پرداخت هزینههای مضاعف بیمهای (ضریب پیمان) حمایت میکند.
شفافسازی و عادلانهسازی: دریافت حق بیمه بر مبنای حقوق واقعی نیروها، منصفانهتر از دریافت بر مبنای مبلغ احتمالی و اعمال ضریب است.
تسهیل فرآیند صدور مفاصا حساب: با حذف محاسبه پیچیده ضریب پیمان و استناد به لیست بیمه ثابت، فرآیند تسویه حساب و اخذ مفاصا حساب پیمان سریعتر و روانتر میشود.
تشویق به رسمیتسازی و بیمه کردن نیروها: این قانون به صورت غیرمستقیم، پیمانکاران را تشویق میکند تا نیروهای خود را به صورت رسمی و ثابت در کارگاه بیمه کنند تا از مزایای این تبصره بهرهمند شوند.
نتیجهگیری نهایی توسط استخدام 24 (estekhdam24.com):
ماده 40 قانون رفع موانع تولید و تبصره الحاقی به ماده 28 قانون تأمین اجتماعی، یک امتیاز مهم مالی و اداری برای پیمانکارانی است که دارای ساختار رسمی، کارگاه ثابت و نیروی کار بیمهشده هستند. این قانون نشان میدهد که قانونگذار بین پیمانکاران رسمی و دارای زیرساخت و پیمانکاران موقت یا فاقد تشکیلات ثابت تمایز قائل شده و از گروه اول حمایت میکند.
توصیههای عملی برای پیمانکاران:
اطمینان از ثبوت کارگاه: اطمینان حاصل کنید که کارگاه شما به عنوان یک واحد صنعتی، تولیدی یا فنی و مهندسی به طور ثابت به ثبت رسیده و کد کارگاهی/پیمانکاری دارد.
رعایت شرط نیروی ثابت: هنگام انعقاد قراردادهای جدید، تا حد امکان از نیروهای ثابت و بیمهشده کارگاه خود برای اجرای کار استفاده کنید تا مشمول این معافیت شوید.
ارسال منظم لیست بیمه: لیست حقوق و دستمزد (صورت مزد) نیروهای خود را به طور منظم و دقیق به سازمان تأمین اجتماعی ارسال کنید. این لیست، مبنای اصلی محاسبه حق بیمه و بهرهمندی از معافیت است.
همکاری با بازرسان: همکاری لازم با بازرسان سازمان تأمین اجتماعی برای بازدید از کارگاه را داشته باشید تا احراز شرایط میسر شود.
درخواست کتبی و استناد به قانون: هنگام تسویه حساب پیمان با کارفرمای اصلی و یا مراجعه به سازمان تأمین اجتماعی برای اخذ مفاصا حساب، صریحاً به این تبصره استناد کرده و درخواست کنید تا حق بیمه صرفاً بر اساس لیست بیمه کارگاه محاسبه شده و از اعمال ضریب پیمان خودداری شود.
این ماده نمونهای از قوانینی است که با هدف حمایت از تولید و رفع موانع مالی از تصویب میگذرد و آگاهی از آن میتواند کاهش هزینهها و تسهیل فرآیندهای اداری را برای فعالان بخش تولید و خدمات فنی به همراه داشته باشد.
برای مطالعه سایر مقررات کار، بیمه و تامین اجتماعی، به دیگر مقالات تخصصی در سایت استخدام 24 (estekhdam24.com) مراجعه فرمایید.